DeFi thì chắc hẳn các bạn đã nghe nói nhiều trong thời gian năm 2021, còn CeFi thì khá mới lạ mặc dù khái niệm này đã có từ trước đó khá lâu. Vậy nếu của DeFi và CeFi cùng kết hợp lại thì điều gì sẽ xảy ra trong thế giới Crypto?
DeFi về cơ bản là 1 hệ thống tài chính được xây dựng trên sự phát triển của Crypto và có nhiều nét tương đồng với hệ thống tài chính truyền thống CeFi. Do đó trong quá trình phát triển thì DeFi cũng có những đặc điểm tương tự kế thừa và phát triển hơn.
>> Xem thêm: Thị trường Crypto sập và quá trình tạo lập cuộc chơi mới – ván bài chia lại từ đầu
Mục lục
1. Lịch sử phát triển của CeFi
Hệ thống CeFi đã có từ rất lâu và đồng hành với lịch sử phát triển tiền tệ, đơn giản hóa quá trình đó như sau:
Vay và cho vay
Khi nền kinh tế có những cá nhân tích lũy được của cải, họ muốn có thêm nhiều của cải nữa hoặc những cá nhân khác cần đến nguồn của cải đó để đưa vào sản xuất thì vay và cho vay xuất hiện.
Người cho vay cần người vay nợ thế chấp các tài sản để đảm quyền lợi của họ. Càng theo xu hướng phát triển thì các tài sản thế chấp cũng đa dạng thêm. Khi này ngân hàng và trung gian tài chính ra đời nhằm kết nối giữa người cho vay và người đi vay để giải quyết vấn đề đó.
Trao đổi
Khi tiền tệ xuất hiện, ở những cuộc viễn chinh đầu tiên các thương nhân đã nhận thấy sự chênh lệch về tỷ giá tiền tệ ở các quốc gia và họ đã thực hiện việc mua bán tiền để ăn chênh lệch giá. Khi này thì tiền giấy vẫn chưa xuất hiện phổ biến, chủ yếu trao đổi bằng vàng bạc, kim loại quý,… mỗi lần đi buôn đều phải vận chuyển 1 khối lượng lớn hàng hóa và vàng bạc rất bất tiện và có nhiều rủi ro. Nên bảo hiểm và ngân hàng đã ra đời xác minh việc chuyển hàng và thanh toán thành công bằng giấy tờ để chứng minh giao dịch.
Chứng khoán ra đời
Khi giấy tờ ra đời, thông qua đó ngân hàng đã giấy tờ hóa thêm nhiều thứ như các loại hàng hóa, khoản vay, công ty,… để việc trao đổi trở nên thuận lợi và từ đó tạo nên chứng khoán.
Chứng khoán thực tế là 1 lợi giấy tờ hóa chứng minh cho các loại tài sản như hàng hóa, doanh nghiệp, khoảng vay,… Từ thể kỷ 15-17 thì rất nhiều công ty chứng khoán đầu tiên ra đời.
Các sản phẩm phái sinh
Sau sự xuất hiện của chứng khoán thì lòng tham của con người ngày 1 tăng cao vì muốn đạt được nhiều lợi nhuận so với khoản vay 1:1, khi này thì phát sinh ra đời với các sản phẩm như Future (hợp đồng tương lai), Option (hợp đồng quyền lựa chọn) để giúp các thương nhân sử dụng đòn bẩy nâng cao lợi nhuận khi thị trường lên, và nếu thị trường giảm thì cũng có thể thực hiện giao dịch xuống để vẫn có lợi nhuận.
Chứng khoán hoá và Structured Products
Có thể gọi đây là các sản phẩm tài chính cần có dự phối hợp giữa nhiều sản phẩm và nhiều tổ chức tài chính khác nhau trong thị trường tài chính hiện đại, ví dụ như S&P500, NADAS,…
Tóm lại bạn có thể thấy rằng, hệ thống tài tài chính truyền thống được phát triển xuyên suốt lịch sử từ đơn giản đến phức tạp, dựa trên nền tảng là Lending và các nhu cầu liên quan đến các hoạt động kinh tế.
>> Xem thêm: Siêu chu kỳ trong thị trường Crypto khi nào sẽ đến?
2. Lịch sử phát triển của DeFi
DeFi trong Crypto không có gì quá mới lạ khi đa phần mô hình copy từ hệ thống tài chính truyền thống và kết hợp thêm yếu tố công nghệ. Và bản chất của Blockchain và Crypto vốn dĩ là phi tập trung hóa. Bitcoin thì giúp xu hướng phi tập trung tiền tệ mở rộng hơn.
Ethereum và hợp đồng thông minh ra đời, cho phép các dApps xây dựng vào hoạt động trên Blockchain nhiều hơn.
Rồi các hệ sinh thái Platfrom, DEX, Lending, Borrowing, Launchpad, cơ sở hạ tầng,… ra đời tiếp theo thúc đẩy DeFi phát triển. DeFi bùng bổ từ giai đoạn “DeFi Summner 2020” đến gần cuối 2021. DeFi có 1 ưu điểm ngon hơn CeFi là tính tự động hóa của thị trường, thực hiện giao dịch mà không cần người mua người bán cùng lúc. Tuy nhiên vấn đề thanh khoản liquidity pool trong DeFi rất quan trọng để giúp tiến trình này diễn ra.
Đôi nét về bối cảnh hiện tại của DeFi
DeFi có nhiều nét giống CeFi nên sẽ có 1 vài thành phần chính như sau:
- Lending & Borrowing.
- DEX/AMM.
- Assets Management.
- Derivatives.
- Stablecoin.
- Synthetic Assets.
…
Xét về TVL trên tất cả các hệ sinh thái, thời điểm cao nhất trên thị trường DeFi có giá trị lên tới 253 tỷ đô (2/12/2021). Còn vào ngày 7/7/2022 giảm chỉ còn 80 tỷ đô.
Dù trải qua giai đoạn bùng nổ rồi suy giảm như hiện tại nhưng DeFi vẫn là 1 xu hướng tất yếu cần có ở thị trường Crypto và đáp ứng đươc nhu cầu của thị trường.
Xét trên các thành phần cụ thể, thị trường DeFi hiện nay được thống trị phần lớn bởi DEX, Lending và các nền tảng Assets Management dưới dạng Yield Aggregator.
>> Xem thêm: Đồng Bitcoin sinh ra để làm gì?
3. Sẽ ra sao nếu DeFi và CeFi có cùng xu hướng phát triển?
Một vài số liệu trên thị trường tài chính truyền thống
Sỡ dĩ mình đưa ra các số liệu này vì dựa trên giả định DeFi có xu hướng phát triển tương đồng với CeFi ở một số category nhất định. Do đó chúng liên quan trực tiếp tới việc ước lượng tiềm năng tăng trưởng của các category trong thị trường DeFi.
Trong CeFi, các mảnh ghép sẽ được phát triển theo chiều dọc: Từ Lending/Debt ⇒ Securities Market (Stock, Bond, …) ⇒ Derivatives ⇒ Các sản phẩm phức tạp như Asset Management, Securitization & Structured Products. Do vậy, các sector nền tảng và ra đời trước thường có Market size lớn hơn.
Tuy nhiên, như bạn có thể thấy trong số liệu bên trên, mảng Assets Management và mảng Derivatives có Market Size ngang bằng thậm chí còn lớn hơn các sector như Lending/Debt và Stock Market. Đặc biệt đối với Derivatives con số ước tính của thị trường rất lớn, sở dĩ điều này xảy ra là do:
Do đặc điểm cấu tạo là quản lý và tối ưu các loại tài sản, nên Sector Assets Management sẽ tận dụng được market size từ tất cả các thị trường từ Lending, Stock thậm chí có cả Insurance và Derivatives ⇒ Market size mới lớn như vậy.
Trong mảng Derivatives, do sự một vài sự khác biệt về cách tính cũng như thống kê liên quan đến thị trường OTC chưa chính xác nên Market Size của Derivatives có thể lên tới hàng trăm nghìn tỷ USD. Tuy nhiên, nếu dựa trên số liệu về Open Interest của OTC Derivatives Market của BIS, mình nghĩ rằng Market Size của Derivatives sẽ nằm trong khoảng $10T – $20T.
>> Xem thêm: Đánh giá về Bitcoin trong tương lai trong giai đoạn năm 2022 – 2026
Xu hướng của DeFi
Như vậy, nếu có cùng xu hướng phát triển với CeFi thì hiện nay có 3 category anh em cần chú ý trên thị trường DeFi, đó là: Assets Managements, Derivatives & Insurance.
Tại sao lại là các category kể trên?
Thứ nhất, DeFi hiện nay khá “nhàm chán”
DeFi trong bối cảnh hiện nay phát triển rất nhiều theo chiều ngang với sự xuất hiện của rất nhiều hệ sinh thái.
Tuy nhiên, nếu bạn nhìn lại các hệ sinh thái phát triển sau như Avalanche, Fantom, Polygon,… có thể thấy mô típ nói chung sẽ như sau:
Một Blockchain nhanh và rẻ (hơn Ethereum), một vài Dapps cơ bản cộng thêm những tin tức về Incentive Program để pump trong short-term.
Và kết quả điển hình của việc phát triển theo chiều hướng này đó là dòng tiền pump trong ngắn hạn, mà Polygon hoặc Avalanche là một ví dụ khá tiêu biểu hiện nay.
Thứ hai, dòng tiền chưa chảy đến các category này:
Như số liệu của một vài hệ sinh thái mình đưa ra bên trên, anh em có thể thấy chỉ có 3 category chính là nhận được phần lớn dòng tiền đó là AMM, Lending và Assets. Chỉ có một phần nhỏ Derivatives và Others.
Do đó, các mảnh ghép kể trên đang rất bão hòa và cần những mảnh ghép mới trong DeFi để dòng tiền có thể chảy đến ⇒ Đây là nhu cầu tất yếu cho sự phát triển của thị trường.
Thứ ba, các sản phẩm chưa thực sự tốt và có chiều sâu:
Đặc biệt đối với mảng Assets, anh em có thể thấy Assets là một category chiếm một thị phần khá lớn trong DeFi như trên, nhưng hầu hết các protocol chỉ là Yield Aggregators với tính năng Auto Compound, hoặc phức tạp hơn một chút là thêm tính năng Leveraged Farming.
Các sản phẩm phức tạp như Yearn Finance hoặc Convex Finance hầu như là không có trên hệ sinh thái khác ⇒ Thiếu đi chiều sâu.
Đối với mảng Insurance và Derivatives thì hầu như chưa có nhiều dự án tốt trên thị trường. Đặc biệt đối với Derivatives thì các sản phẩm hầu như khó có thể so sánh được với các sàn CEX như Binance và FTX.
>> Xem thêm: Nhiều người cho rằng Bitcoin không có giá trị, liệu có phải như vậy không?
Thứ tư, đó là các sản phẩm phát triển vào Phase sau của thị trường:
DeFi tuy phát triển theo chiều ngang nhưng dòng tiền sẽ chảy theo chiều dọc giống với CeFi.
Trên thị trường CeFi, các sản phẩm phức tạp như Derivatives hay Assets Management sẽ phát triển trong các giai đoạn sau khi đã đầy đủ các Layer phía trên. Ví dụ:
Đối với Derivatives thì cần một Blockchain đủ nhanh và đem lại trải nghiệm mượt mà, hệ thống Oracles đủ tốt, một lượng Liquidity đủ lớn để có thể cung cấp đòn bẩy lớn khi Trading,…
Đối với Assets Management cũng tương tự như vậy, để có thể có được các sản phẩm như Yearn Finance thì rất cần phải có sự phát triển của nhiều Protocol với cơ chế phức tạp như Curve Finance hay SushiSwap – điều mà hiện nay chỉ có các Protocol trên Ethereum sở hữu.
Đối với các category đã có dấu hiệu bão hòa trong thời điểm hiện tại như Lending hay DEX không phải là không còn cơ hội để phát triển:
Đối với Lending, khi vốn hoá thị trường đạt thêm đỉnh cao mới ⇒ TVL theo đó sẽ tăng, cộng thêm với việc nhiều Stablecoin được Issue trên thị trường hơn sẽ là nguồn Liquidity dồi dào cho sự phát triển của Lending.
Đối với DEX, category khá tương đồng với Stock Market trong CeFi. Khi xuất hiện càng nhiều dự án, token sẽ được Add Liquidity trên các DEX cộng thêm Volume giao dịch lớn sẽ tiếp tục khiến category này phát triển.
Trong CeFi, mặc dù đã là một thị trường rất lớn, nhưng chỉ số S&P 500 vẫn cho mức lợi nhuận kép khoảng 10%/năm ⇒ Category DEX vẫn còn nhiều cơ hội tăng trưởng.
Tuy nhiên, nếu anh em đang tìm kiếm những khoản đầu tư với ROI khủng thì mình nghĩ rằng nên để ý và nghiên cứu nhiều hơn các mảnh ghép mà dòng tiền chưa hướng tới trong DeFi.
>> Xem thêm: Đích đến của đầu tư tài chính là gì?
4. Nhận biết dòng tiền và tìm kiếm cơ hội đầu tư
Trong phần này, mình sẽ đi sâu hơn vào những category có thể đón nhận dòng tiền trong thời gian tới như mình đề cập phía trên.
Derivatives
Đây là category mình nghĩ sẽ có rất nhiều dự án ra mắt và đón nhận dòng tiền rất mạnh mẽ trong thời gian tới.
Nếu so sánh với CeFi, tuy Derivatives chỉ có Gross market size khá thấp nếu so sánh với Lending/Debt, nhưng trong DeFi hay Crypto nói chung thì Derivatives là một mảng sinh ra rất nhiều lợi nhuận cũng như thu hút dòng tiền rất lớn.
Ví dụ, nếu bạn theo dõi Volume giao dịch của các sàn CEX thì sẽ thấy các sản phẩm Derivatives luôn có Volume giao dịch lớn hơn Spot.
Ngoài ra, theo số liệu từ Token Terminal, dù mới chỉ nổi lên trong thời gian gần đây nhưng dYdX đã có doanh thu đứng thứ 4 trên thị trường, rất sát với Pancakeswap.
dYdX là nền tảng có doanh thu đứng thứ 4 dù mới chỉ nổi lên trong thời gian gần đây
Trong mảng Derivatives hiện nay thì sẽ có 2 sản phẩm chính đó là Perpetual Futures và Options. Theo mình quan sát thì các dự án hiện nay hầu hết sẽ phát triển trên Ethereum + Layer 2 và trên Solana ⇒ Đây có thể sẽ là những nơi để bạn tìm kiếm những cơ hội đầu tư tốt trong thời gian tới.
Assets Management
Assets Management là một mảng rất rộng gồm nhiều các dự án đa dạng, có thể kể đến như:
- Yield Aggregator.
- Yield Strategy Farming (Yearn Finance, Convex Finance).
- Indexed Protocol (Indexed Finance, Index Coop, Enzyme,…).
- Portfolio Management (DHedge, Solrise,…).
- Các DAO (Ventures DAO, NFT DAO,…).
Tuy rất đa dạng về sản phẩm nhưng dòng tiền trên thị trường hiện nay chỉ tập trung vào các Yield Aggregator protocol. Trong thời gian tới, dưới các tác động của Trend “DeFi 2.0” thì các protocol nâng cao hiệu quả sử dụng vốn sẽ là điểm đáng chú ý.
Hiện tại các Protocol thuộc nhóm DeFi 2.0 mới chỉ phổ biến trên Ethereum với sự tăng trưởng của Olympus DAO, Abracadabra. Do đó cơ hội vẫn còn trên các Blockchain khác.
Đối với các sản phẩm phức tạp hơn như Portfolio Management, DAO, Index,… thì chưa phải là thời điểm để có thể thu hút dòng tiền do các sản phẩm này khá phức tạp cũng như nhu cầu của thị trường là chưa có nhiều.
Insurance
Trong CeFi, mảng bảo hiểm cũng chỉ chiếm một thị phần khá nhỏ, do đó khi ánh xạ qua DeFi thì chúng ta cũng không nên đặt ra kỳ vọng quá cao.
Hiện tại trên thị trường chúng ta vẫn chưa thấy nhiều Protocol thực sự nổi bật ngoài Nexus Mutual. Do đó, có thể vẫn còn cơ hội trong mảng này.
Tuy nhiên, bởi đặc trưng của bảo hiểm là “kinh doanh rủi ro”, trong khi Users tham gia vào thị trường Crypto đã quá quen với việc rủi ro xảy ra, nên nhiều khả năng nhu cầu của thị trường trong mảng này là khá ít. Hơn nữa, việc tạo ra một sản phẩm bảo hiểm phù hợp cũng khá khó khăn.
Do vậy trong bối cảnh hiện tại, mình chưa nghĩ rằng dòng tiền sẽ hướng tới category này trong tương lai gần.
5. Tổng kết
DeFi vẫn là 1 xu hướng chính dù có kết hợp với CeFi để ra đời thêm tên gọi là CeDeFi đi nữa thì chất DeFi vẫn nằm trong đó và như 1 điều tất yếu. Tất nhiên việc kết hợp này sẽ giúp người dùng từ CeFi dễ dàng tiếp cận với DeFi hơn, cơ hội mở ra cho cả 2 khi này cũng sẽ lớn hơn rất nhiều.
Nguồn tham khảo coin98.
